Stara jak...świat ?
Nie jesteśmy w stanie określić, kiedy wędrujący na polowanie koczownik znalazł barwny kamień, fantazyjnie wygięty korzeń czy lśniącą muszelkę i po raz pierwszy postanowił zawiesić go sobie na szyi. Archeologia datuje pierwsze "dzieła jubilerskie" na około 100 tysięcy lat! Są to małe muszelki z wykonaną przez człowieka dziurką. Nie mamy zbyt wiele znalezisk z tych czasów ponieważ ówczesne ozdoby były wytwarzane z nietrwałych materiałów – skóry i kości zwierząt, kwiatów, korzeni lub piór ptasich. Prawdopodobnie jako pierwsi zaczęli je nosić mężczyźni. Oprócz funkcji dekoracyjnej biżuteria miała znaczenie magiczne, a także podkreślała pozycję społeczną noszącej ją osoby.
Historia biżuterii w starożytności
Starożytne cywilizacje to początki prawdziwej sztuki jubilerskiej. Historia biżuterii za największy przełom uznaje datę zbliżoną do roku 2000 przed naszą erą. Wtedy to zaczęły powstawać w starożytnym Egipcie dzieła sztuki jubilerskiej wcale nie ustępujące artyzmem i precyzją wykonania od późniejszych a nawet współczesnych. Zarówno kobiety jak i mężczyźni w starożytności chętnie nosili biżuterię. Ta ze złota i kamieni szlachetnych przeznaczona była dla arystokracji i kapłanów. Rzemieślnicy, żołnierze i niższe klasy musiały zadowolić się ozdobami z brązu. Noszono wówczas bransolety, zausznice, różnego rodzaju ozdoby na włosy, naszyjniki i kolie. Najlepszym przykładem na bogactwo ozdób z tego okresu mogą byś wizerunki królowej Kleopatry, która chętnie podkreślała swoją niezwykłą urodę wieloma okazałymi ozdobami z mnóstwem kolorowych kamieni. W starożytnym Rzymie pojawiły się pierścienie, noszone przez osoby obojga płci. Bogato zdobione pierścienie ze szlachetnymi kamieniami rzymscy arystokraci nosili na każdym palcu. Oprócz metali szlachetnych dużą popularnością cieszyły się wyroby z kości słoniowej i lapis lazuli. Oprócz funkcji ozdobnej biżuteria spełniała rolę amuletu chroniącego przed chorobą, złymi mocami i nieszczęściem. Najbardziej znanym amuletem są popularne do dziś skarabeusze - symbole odrodzenia, szczęścia i ochrony. Inne amulety przypisane były konkretnym bóstwom i oddawały posiadacza pod ich opiekę. Okazała biżuteria była również oznaką szlachetnego urodzenia, piastowanych funkcji i urzędów państwowych.
Historia biżuterii w średniowieczu
Ta epoka została zdecydowanie zdominowana przez symbolikę religijną. Pojawił się krzyż noszony na szyi, a także ozdoby z wizerunkami świętych. Tego typu naszyjniki nosili prawie wszyscy. Królowie, biskupi i możnowładcy nosili bogato zdobione, ciężkie krzyże ze złota i kamieni szlachetnych, a także okazałe pierścienie. Niższe warstwy społeczne musiały zadowolić się skromniejszymi ozdobami ze stopów nieszlachetnych. W wiekach średnich pojawiło się coraz więcej rzemieślników doskonalących sztukę wytwarzania szlachetnych ozdób. Rozwijał się także masowy handel – specyficznymi miejscami, gdzie wytwarzano i sprzedawano duże ilości biżuterii były miejsca pielgrzymek związane z kultem poszczególnych świętych. Oprócz stosowanych do dziś rodzajów ozdób warto wspomnieć insygnia władzy – przebogato zdobione korony, jabłka i berła – prawdziwe perły sztuki jubilerskiej tworzone w warsztatach najwybitniejszych mistrzów tego rzemiosła.
Biżuteria w renesansie i baroku
Cały czas trwał postęp techniki jubilerskiej. Mistrzowie renesansu chętnie sięgali po motywy antyczne i sceny z mitologii greckiej. Motywy religijne zastąpiono roślinnymi, po raz pierwszy w biżuterii europejskiej pojawiły się perły. Za najpiękniejszy i zarazem najdroższy kamień uważano wówczas rubin. W baroku królowały bogato zdobione i okazałe precjoza, a rubin został zdetronizowany na rzecz brylantów. Na głębokich, kobiecych dekoltach pojawiły się pełne przepychu kolie, a wysoko upięte, misterne fryzury podkreślane były przez długie, ozdobione ornamentami kolczyki. Pojawiły się też wtedy oddzielne specjalności jubilerskie – inni rzemieślnicy zajmowali się odlewaniem metali, inni szlifem kamieni, jeszcze inni grawerowaniem i rzeźbieniem. Wiele barokowych wzorów przetrwało po dzień dzisiejszy, czerpią z nich najbardziej znani projektanci mody.
Późniejsze mody i style
W historii biżuterii moda, podobnie jak jest to w przypadku strojów lubi się powtarzać. Późniejsi twórcy jak i współcześni często wzorują się na dawniejszej sztuce od starożytności począwszy do przełomu XIX i XX wieku. Pojawiły się nowe technologie i materiały – popularniejsza stała się platyna, "kolorowe" odmiany złota, pojawiły się cyrkonie, kamienie Swarovskiego, różnego rodzaju emalie i tworzywa. Obecne trendy pozwalają na dowolne łączenie różnych stylów, materiałów i motywów, a cała historia biżuterii jest niekończącą się inspiracją dla jej twórców.